आशिष गुरागाईं / ३ मङ्सिर । नेपाली कांग्रेसको चुनावी रणनीति पछिल्लो समय चर्चाको केन्द्रमा रहेको छ। उपचुनावको समयमा कांग्रेसले सत्तारुढ नेकपा एमालेसँग मिलेर गठबन्धन गर्ने निर्णय गरेको छ जसले पार्टीको आन्तरिक राजनीति र नेताहरूबीचको विचारधारामा गहिरो प्रभाव पारेको छ। पार्टीका महामन्त्री गगन थापाले लामो समयदेखि चुनावी गठबन्धनको विरोध गर्दै आएका थिए। तर, पार्टीको हालको निर्णयले उनको धारणा चुनौतीमा परेको छ।
गठबन्धन नगर्ने निर्णय र त्यसको पृष्ठभूमि
२०८१ भदौ १७ मा, कांग्रेसको केन्द्रिय समितिको बैठकमा महामन्त्री गगन थापाले चुनावी गठबन्धन नगर्ने प्रस्ताव प्रस्तुत गरे। थापाको प्रस्ताव अनुसार चुनावी गठबन्धनले लोकतन्त्रलाई जोखिममा पार्ने, पार्टीको आत्मनिर्भरता कमजोर बनाउने, र जनमतमा नकारात्मक प्रभाव पार्ने जिकिर गरिएको थियो। यसै कारणले, कांग्रेसले माओवादी केन्द्र र अन्य दलहरूसँगको गठबन्धनलाई तिलाञ्जली दियो र आगामी चुनावहरूमा एक्लै प्रतिस्पर्धा गर्ने निर्णय गर्यो।
उपचुनावमा गठबन्धनको यथार्थता
तर, उपचुनावमा पुगेपछि कांग्रेसको यो निर्णय व्यवहारमा लागू हुन सकेन। रुकुम पूर्व, ओखलढुंगा, र कैलालीमा एमालेसँगको गठबन्धनले गगन थापाको रणनीतिलाई ठूलो झट्का दिएको छ। रुकुम पूर्वमा माओवादी केन्द्रको प्रभाव क्षेत्रलाई कमजोर बनाउन कांग्रेस र एमालेले मिलेर उम्मेदवारी दिने निर्णय गरेका छन्। यस्तै, ओखलढुंगा र कैलालीका जिल्ला समन्वय समितिमा एमालेले उम्मेदवारी नदिएर कांग्रेसलाई समर्थन गरेको छ, जसले यी जिल्लाहरूमा कांग्रेसको जित सुनिश्चित देखाएको छ।
यसले देखाउँछ कि, गठबन्धन नगर्ने निर्णयको सैद्धान्तिक र व्यवहारिक पक्षमा ठूलो भिन्नता रहेको छ। थापाले निरन्तर गठबन्धनको विरोध गर्दै आए पनि पार्टीले व्यवहारमा उनी नेतृत्वमा गरेको निर्णयलाई उपचुनावमा उल्टाएको छ। यो निर्णयले पार्टीभित्र विचारधारात्मक विभाजनको स्पष्टता ल्याएको छ।
गगन थापाको अडान र कांग्रेसभित्रको विवाद
महामन्त्री गगन थापा पार्टीको युवा पुस्ताका प्रतिनिधिका रूपमा देखिएका छन्। उनी लामो समयदेखि चुनावी गठबन्धनलाई लोकतन्त्रको लागि खतरा भएको बताउँदै आएका छन्। थापाको भनाइमा, कांग्रेसले एक्लै चुनाव लड्दा मात्र जनताले वास्तविक विकल्प पाउनेछन् र पार्टीको साख मजबुत हुनेछ। तर, उनको यो विचारलाई पार्टीभित्र सधैं नै समर्थन पाउन सकेको छैन।
अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा, जो उपचुनावको कमाण्डरको भूमिकामा छन्, थापाको विपरीत विचार राख्दै आएका छन्। उपचुनावमा गठबन्धन गर्ने निर्णयले गगन थापाको धारणा र नेतृत्व क्षमतामा प्रश्न उठाएको छ। आगामी महाधिवेशनमा, थापाको अडान र उनी देउवाको पक्षमा कसरी उभिनेछन् भन्ने कुरामा धेरैको ध्यान केन्द्रित छ।
गठबन्धनको सकारात्मक र नकारात्मक पक्ष
चुनावी गठबन्धनको आफ्नो फाइदा र जोखिम दुबै छन्। माओवादी केन्द्रसहितको अघिल्लो गठबन्धनबाट कांग्रेसले केही महत्त्वपूर्ण सीट जित्न सफल भएको थियो। यसले पार्टीलाई सत्तामा पुग्न मद्दत पनि गर्यो। तर, गठबन्धन गर्दा पार्टीको आन्तरिक संगठन कमजोर हुने, क्षेत्रीय नेताहरूले निराशा महशुस गर्ने, र स्थानीय तहमा उम्मेदवारहरूको पहिचान संकटमा पर्ने समस्या देखा पर्यो।
अर्कोतर्फ, एक्लै चुनाव लड्दा पार्टीको साख र पहिचान बलियो हुने तर हारको सम्भावना बढ्ने देखिन्छ। यसैले, पार्टीभित्र गठबन्धनको आवश्यकताबारे दुईधार भएको छ। पार्टीको नेतृत्वले यसलाई कसरी सम्बोधन गर्ने र भविष्यमा एकीकृत रणनीति कसरी तय गर्ने भन्ने प्रश्न पार्टीका लागि गम्भीर चुनौती बनेको छ।
भविष्यको चुनौती र कांग्रेसको राजनीतिक दिशा
चुनावी गठबन्धनबारेको विवादले नेपाली कांग्रेसभित्रको गहिरो मतभेदलाई स्पष्ट पारेको छ। गगन थापाको गठबन्धन विरोधी धारणा र विश्वप्रकाश शर्माको गठबन्धन अनुकूलता बीचको द्वन्द्व आगामी महाधिवेशनमा निर्णायक बन्ने देखिन्छ। पार्टीका सुदृढ नेता शेरबहादुर देउवाको समर्थनसँगै, गगन थापाले आफ्नो राजनीतिक भविष्य र नेतृत्वको दिशा कसरी तय गर्नेछन् भन्ने विषयमा सबैको ध्यान केन्द्रित छ।
साथै, गठबन्धन नगर्ने निर्णयलाई व्यवहारमा ल्याउन नसक्दा पार्टीको विश्वसनीयता कमजोर भएको छ। कांग्रेसले आगामी चुनावहरूमा आफ्नो संगठनलाई एकीकृत र सशक्त बनाउन स्पष्ट र लामो अवधि रणनीति आवश्यक देखिन्छ।
चुनावी गठबन्धनको समर्थन र विरोधका पक्षहरूका बीचमा नेपाली कांग्रेसले एक सन्तुलित र प्रभावकारी रणनीति तय गर्नुपर्ने चुनौती अहिले सबैभन्दा ठूलो रहेको छ। यो चुनौती पार गर्न पार्टीको नेतृत्वले नयाँ दृष्टिकोण र एकताको भावना देखाउन आवश्यक छ। कांग्रेसको भविष्य यसैमा निर्भर रहनेछ।
